Klachtrecht Leerboek: Gewenst bij Ongewenst Gedrag, Communicatie over arbeidsomstandigheden, (seksuele) intimidatie en het klachtrecht. Michael Boelrijk, 2e druk Amstelveen: ActUmail 2006

Rechtspraak over zorgvuldige klachtprocedures

De rechter (veelal de Kantonrechter) zal zich een oordeel vormen over de werkwijze van de werkgever nadat een klacht intern is ingediend. Kernbegrip is de zorgvuldige procedure. Daarbinnen moet in ieder geval het principe van hoor en wederhoor in acht zijn genomen.

*1. De kantonrechter Nijmegen overwoog in een zaak dat een gesprek met de aangeklaagde gedurende 10 minuten niet voldoende was. De rechter keek daarbij ook naar het feit dat de beklaagde een overigens smetteloze en langdurige dienstverleden had (Kantongerecht Nijmegen, 12 maart 1993, JAR 1993/181).

*2. Volgens de rechter moeten afgelegde verklaringen aan de aangeklaagde worden voorgehouden zodat de aangeklaagde op de inhoud daarvan kan reageren. Het is daarbij overigens niet vereist dat de beklaagde afschriften van de op schrift gestelde verklaringen van de slachtoffers krijgt. Waar het om gaat is dat de beklaagde weet wie wat over hem heeft verklaard. Binnen een zorgvuldige procedure is een belangrijke maatstaf of aan de beklaagde weet waartegen hij zich moet verweren. (Rechtbank Amsterdam 31 maart 1993, JAR 1993/96).

*3. Ook de klaagster heeft het recht om uitgebreid en zorgvuldig gehoord te worden. Een werkneemster had een klacht over seksuele intimidatie ingediend bij een door de werkgever ingestelde commissie, bestaande uit twee mannelijke stafleden. De klacht werd vervolgens door deze commissie voorgelegd aan andere leden van het team waarin klaagster werkzaam was. Op grond van hun bevindingen werd uiteindelijk besloten geen stappen te ondernemen tegen de aangeklaagde werknemer zonder de zienswijze van klaagster op de bevindingen van haar collega-teamleden te vernemen. De kantonrechter achtte dit in strijd met het recht van hoor en wederhoor. Beschikking van het Kantongerecht Apeldoorn, 31 januari 1995, JAR 1995/84.

*4. De Kantonrechter in Brielle was van oordeel dat een procedure te uitgebreid was geweest. In deze zaak zou op voorhand twijfelachtig zijn geweest of de klachten gegrond waren. De werkgever zou er beter aan gedaan hebben in plaats van een uitgebreid onderzoek door een extern bureau te laten verrichten, een korte gespreksronde te houden gericht op herstel van de betrekkingen. Althans dat valt te lezen in de Beschikking Kantongerecht Brielle, 12 september 1995, JAR 1995/258.

*5. Hoe het wel moet blijkt uit de uitspraak van het Kantongerecht Amersfoort. De werkgever had volgens de rechter een zorgvuldig en objectief onderzoek ondernomen door met de beklaagde werknemer twee gesprekken te voeren, het eerste gedurende drie uur, het tweede gedurende zeven uur. Er moest van worden uitgegaan dat de werknemer daarmee voldoende gelegenheid was geboden zijn visie op de tegen hem geuite beschuldigingen naar voren te brengen. Kantongerecht Amersfoort, 31 januari 1996, JAR 1996/54.

*6. Ook als een onderneming beschikt over een klachtenprotocol kan men tegen nieuwe problemen aanlopen. Aan de rechter werd de volgende vraag voorgelegd. Binnen een onderneming waren vertrouwenspersonen benoemd en was een vertrouwenscommissie geïnstalleerd. Het Kantongerecht Haarlem oordeelde dat het voor de afhandeling van een klacht niet van belang is of deze in handen is gesteld van een vertrouwenspersoon of vertrouwenscommissie, met name niet als de klacht zodanig is dat zij aanleiding kan zijn voor ontslag op staande voet of een beëindiging van het dienstverband op andere wijze. (bron: Broeke, P.G.M. “Seksuele intimidatie: een overzicht van recente rechtspraak, ArbeidsRecht 1996 nr.38: beschikking Kantongerecht Haarlem 25 nov. 1994).

*7. De Amsterdamse Kantonrechter heeft bepaald dat de werkgever verplicht kan zijn voor de klaagster elders in de organisatie een functie te creëren . Als de werkgever verzuimt om deugdelijke maatregelen te nemen kan hij schadeplichtig zijn op grond van artikel 6:74 Burgerlijk Wetboek. Kantonrechter Amsterdam, 22 december 1993, Prg. 1994, nr.4153.

*8. Bij ontslag op staande voet dient de werkgever wel te toetsen of de seksuele intimidatie zo ernstig is dat deze maatregel proportioneel is. Het tegen de zin kussen van een werkneemster was geen dringende reden voor ontslag op staande voet volgens de Haarlemse Kantonrechter (Kantongerecht Haarlem, 20 juli 1987, Prg 1987, 2733). Volgens een Arnhemse Kantonrechter was het betasten van billen, benen, en borsten met bijpassend taalgebruik wel een goede ontslagreden, Kantongerecht Arnhem, 14 mei 1984, NJ 1985, 413.

Bij een onzorgvuldige klachtenprocedure kent de Kantonrechter hoge bedragen aan immateriële schadevergoeding toe. Bij voorbeeld ƒ.25.000,00 schadevergoeding opgelegd aan de werkgever door de Kantonrechter Alkmaar. Kantonrechter Alkmaar, 19 augustus 1998, nr. 3751/97 54395 Jurisprudentie Arbeidsrecht 1998, 191.

*Wetsvoorstel Klachtrecht werknemers Het initiatiefwetsvoorstel Klachtrecht individuele werknemers is gewijzigd naar aanleiding van het advies van de Raad van State. Kamerstukken II, 2000-2001, 27274 nr.4.

*Klachtrecht in het Bestuursrecht De Minister van Binnenlandse zaken heeft op 13 maart 2001 een voorontwerp van wet gepubliceerd tot aanvulling van de Awb met een regeling over de behandeling van klachten over bestuursorganen door een ombudsman. Het voorontwerp voorziet in een eenvormige regeling voor de externe klachtbehandeling en een landelijk dekkend stelsel van onafhankelijke klachteninstanties. De minister stelt ook een aanpassing van hoofdstuk 9 van de Awb voor waardoor interventiemethode van de (Nationale) ombudsman in de wet wordt neergelegd.