Sch(r)ikken
Mediation is wat anders dan schikken. Bij schikken stuurt de rechter de partijen –met hun raadslieden- de gang op om zelf een oplossing te genereren. Oplossingen zijn er in alle smaken en moeten binnen het Nederlandse recht acceptabel zijn. Nadat partijen op de gang met elkaar de grenzen van hun conflict hebben opgezocht, berichten zij de rechter hoe ze er zonder uitspraak uitkomen. Wat moet de mediator nou doen als partijen tijdens het mediationgesprek verzoeken om even met elkaar op de gang te mogen praten, te schikken zonder het bijzijn van de mediator?
Mediation is vrijwillig en de mediator heeft gelukkig geen machtsmiddelen om daarin te beschikken. We waren net toe aan het bespreken van de emoties, toen mij een schikkingsvoorstel werd gedaan. De partijen wilden even zonder mij met elkaar praten op de gang om te schikken. Dat was wel even schrikken. Duidelijk had ik op dat moment geen contact met de partijen en zaten ze op een andere golflengte en strategie. In zo´n geval ga ik geen gezagsdiscussie met partijen aan. Wel vraag ik door om te achterhalen waarom ze dit willen, wat de invloed zal zijn op het vervolg van de mediation en wat de partijen van de mediator verwachten. De spanning was duidelijk om te snijden. Op zo´n moment deins ik er niet voor terug om in caucus te gaan en dus met de mensen afzonderlijk te bespreken welke onderhuidse emoties er zijn en hoe die in het belang van een partij te begeleiden.
Toegegeven, ik ben ook maar een mens en dus stonden op zeker moment de partijen op de gang te wachten wegens een sanitaire stop mijnerzijds. Zichtbaar werd er over en weer gesist en ook de andere geluiden lieten weinig aan onduidelijkheid over. Een leuke uitdaging om zo´n klus te klaren en de partijen weer te bedaren. Terug in de mediationkamer gaf één der partijen aan dat hij zojuist op de gang een serieuze levensbedreiging had ontvangen. De andere partij vond dit een acceptabele dialoogdynamiek. Daarna vroegen ze mij gezamenlijk verder te gaan met de mediation. Tot hun teleurstelling heb ik binnen twee minuten de mediation afgerond en hen via verschillende wegen de rechtbank laten verlaten.
Nu heb ik in de praktijk meegemaakt wat ik in theorie al wist. De grens van mediation is bereikt als er in strijd met de wet wordt gehandeld, onderhandeld of overeengekomen. Hierbij valt onder de wet zeker ook het Wetboek van Strafrecht. Het levert in ieder geval materiaal op voor de discussie hoe de aangifteplicht uit het Wetboek van Strafvordering zich verhoudt tot de vertrouwelijkheid van de mediation. Nu weet ik nog beter wat het belang is van mijn advies aan partijen: `Als er zaken zijn die u in uw onderlinge relatie en geschil met elkaar wil bespreken, bewaar deze dan voor aan de mediationtafel.´ Want menig partij in scheiding kan zijn emoties beter eufemistisch laten herformuleren door de mediator dan met het hart op de tong die direct uit te spreken.